ÇOBAN KİLİSESİ

Tarihçe

Bu ilginç yapı, Ani'nin şehir surlarının dışında, birkaç yüz metre kuzeybatı yönünde, Horomos Manastırı'na giden yol üstündeymiş. 20nci yüzyılın başlarında harap durumda olan bu kilise, 1966'da bir depremle neredeyse yerle bir olmuştur. Bazı kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Bunları, Ani yolundan görmek mümkündür, ancak onlara ulaşmak, yasak bölgenin içinde olmalarından dolayı imkansızdır.

Kilisenin yazıtı yokmuş ve tarihi hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. "Çoban Kilisesi" adını, eşi, Ani'deki kiliselerin ibadet için yeterince sessiz ve sakin olmadığından hayıflanan bir çoban tarafından yapıldığı için aldığı rivayet edilir.

Yapının İncelemesi

Küçük bir yapı olmasına karşın, tasarımı son derece karmaşıkmış. Bina dışta üç bölüme ayrılmıştır. İçi ise iki katlıymış. Yüksekliği 11 metre, temelinin çapı ise 7 metreymiş.


Zemin katın özellikle karmaşık bir yapısı varmış. Dıştan, 12 uçlu yıldızmış. İçinin altı nişi varmış. Nişlerin arasındaki dikey yüzey, bir demet gömme sütundan ibaretmiş ve her demedin tepesinden bir yarım daire kemer çıkarmış. Bu altı kemer, tavanın merkezinde birleşirmiş. Bu birleşmenin tam olarak nasıl olduğu kesin değildir çünkü yapının bu kısmı çökmüştür. Sarkaç (Havariler Kilisesi'ndekinin benzeri) ya da da bir merkezi kolonla berkitilmiş olabilirmiş. Sarkaç, Toros Toromanyan'ın kilisenin burada temsil edilmiş modellemesinde kullandığı çözümdür.

Kilisenin üst katının içi dairesel, dışı altıgenmiş, üstü de silindirik alna oturtulmuş kubbe ile örtülüymüş. Dışa açılan bir kapı varmış, ancak buraya zemin kattan nasıl ulaşıldığı bilinmemektedir. Dıştan inşa edilmiş bir merdivenin izlerine rastlanmamaktadır.

Kilisenin tasarımının mimari hüner gösterisi olmasına rağmen, asgari ve sade süslemesiyle, inşası oldukça kabaymış. Yapının inşa tarihi de kesin değildir. 10uncu veyahut 11inci yüzyıldan ya da 12ncü veyahut 13üncü yüzyıldan olabilir. Tasarımı ve küçük boyutu, zemin katı kabir, üst katı mabet olmak üzere mozole olarak kullanılmış olabileceğine işaret eder.

Ancak bu kilise miymiş?

Bu sayfayı hazırlarken, beş ayrı kaynaktan yararlandım; her birinde kilisenin planı vardır ve her birinde kıble farklıdır! Bu sayfada sunulmuş plan için doğuya bakan apsisin, penceresiz niş olduğunu kabul ettim, ancak kaynaklardan yalnızca biri bunu böyle kabul etmiştir.

Bu belirsizlik tuhaftır. Ermeni mezarlık kiliselerinin zemin katlarında her zaman apsis olmaz, ancak hep doğu-batı doğrultusunda konumlandırılmışlardır. Bu yapı bu yönde midir? Bu soru yanıtlanana kadar, ben bu yapının bir kilise olduğuna ikna olmayacağım. Acaba gerçekte bir Müslüman türbe olabilir miydi? Nişsiz apsis güneye, Mekke'ye dönük bir mihrap mıydı? Şayet, Müslümanlar için Ermenilerce tasarlanmış ve inşa edilmiş bir yapı idiyse, muhtemelen Şeddatlı döneminden, 11inci yüzyılın sonlarından ya da 12nci yüzyıldandır.

 


  • Çoban Kilisesi


  • Kilisenin bir başka görüntüsü


  • Bir başka görüntüsü daha


  • Kilisenin yıkımından kısa bir süre
    önce çekilmiş renkli fotoğraf


  • Kilisenin Arşak Fetvacıyan'ın 1920
    öncesi bir tablosunda gösterilişi


  • Kilisenin Arşak Fetvacıyan'ın 1920
    öncesi bir tablosunda gösterilişi

  • ANASAYFA  |  MESAJ PANOSU  |  EMAIL  |  ENGLISH
    Metin ©2002 VirtualANI.     Son güncelleme: 7th Ağustos 2002.