| HRİPSİME MANASTIRI (BAKİRELER MANASTIRI) |
Tarihçe
Bu küçük manastır, şehirden ayrı konmuş, Arpaçay'a nazır kayalık burundadır. Azize Hripsime'nin bakire şehitlerine adanmıştır ve bir rahibeler topluluğunu barındırmış olabilir.
Çevrili bir avlunun içinde, birkaç binanın kalıntıları vardır. En önemli yapı, belki de 13üncü yüzyılda inşa edilmiş küçük, narin ve çok çekici bir kilisedir. Şimdi ise son derece güzel ve romantik bir harabedir - bir kayalığın doruğuna tünemiş, kırmızı taştan yapılmış küçücük ve şirin bir yapı.
Aziz Krikor Kilisesi'nin bir yazıtı, yakın civarda Tigran Honents tarafından restore edilmiş Bekhents adlı manastırdan söz eder. Bekhents'in, bu manastır olduğu iddia edilmiştir.
Yukarıdaki resmi, Texier 1842'de yayınlamıştır. Alttaki de Brosett'in 1860'ta yayınlanmış resmidir.
Yapının İncelemesi
Küçük hacmine rağmen, kilisenin tasarımı karmaşıktır. Dışının tamamı, binanın dikey boyutunu vurgulamaya yönelik çalışır. Özellikle kubbenin üzerindeki çatı, karmaşıktır. Yarı kapalı bir şemsiyeye benzeyen birçok sivri tepeli başlık, zikzak silmeden doğar. Ani'de bu tür çatının süregelen yegane örneğidir, ama bu yöreden doğmuş olabilir. Khtzkonk manastırının kalan kilisesinin kubbesinin de benzer tasarımı vardır; farkı, daha erken bir tarihten, 11inci yüzyıldan olmasıdır.
Dıştan, kubbenin alnı, üç kolonetlik demetlerle 12'ye ayrılmıştır. Kör kemer dizisi de her apsisin eğik dış duvarlarını üçe ayırır. Her kemer, farklı örgü motifine sahiptir ve her kemerin arasındaki dolguda yapraklı süs vardır.
Oymalı süsleme olduğu gibi, boya da dışının kimi yerlerini süslemede kullanılmıştır. Taşının halen koyu kırmızı ve krem rengi boya izleri vardır. Taşa hafif renk verme amacıyla incelikle uygulanmıştır. Kimi yerde zikzak desen oluşturmak için açık ve koyu renk, taşa doğrudan uygulanır, alt çatının silmesinin altındaki eşkenar dikdörtgen sırasına olduğu gibi. Kimi zaman da oymalara uygulanır, alnın tabanının etrafıyla emsiye çatının tepeliğinin altında olduğu gibi. Körkemer sırasının kimi kemerlerindeki dantelimsi süslemeler de boya izi taşır.
İçinin, merkezdeki yuvarlak boşluğun etrafını çevreleyen altı küçük apsisi, boşluğun tepesinde ise, üstü küçük kubbe ile kapatılmış uzun, silindirik alnı vardır. Alında dört, doğu apsiste de bir pencere vardır. İçi sadedir ve fresk yoktur. Bir zamanlar önünde küçük sundurmanın bulunduğu girişi, batı yönündeki apsistendir. Kiliseye güneyden birleşen bir küçük, dikdörtgen, tek nefli, yarım daire altar apsisli şapel vardır.
Küçük, çok apsisli ve merkezi planlı kiliselere Ermeni mimarisinde sık rastlanmasına rağmen, bu geç dönem için sıra dışıdır. Belki de tasarımları, Türk "kümbet" türü mezarlardan veyahut benzerlerinden ya da Bagnayr Manastırı'nın benzeri fakat daha erken tarihli şapelinden etkilenmiştir.
(Not: mevcut askeriye kısıtlamaları nedeniyle, Ani ziyaretçilerinin Bakireler Manastırı'na gitmesine izin verilmemektedir.)
